گزارش، آیا پوتین سیاست خارجی ترکیه را مشخص می نماید؟ - وبلاگ ماه موزیک

به گزارش وبلاگ ماه موزیک، خط مشی و راهنمایی سیاست خارجی ترکیه در دست اردوغان است و رئیس دستگاه دیپلماسی نقش چندانی ندارد. اما رهبر بزرگترین حزب مخالف٬ معتقد است که خطوط اصلی سیاست ترکیه از سوی پوتین مشخص شده است.

به گزارش گروه بین الملل وبلاگ ماه موزیک٬ دیروز کمال کلیچدار اوغلو رهبر حزب جمهوری خلق٬ برای چندمین بار در ماه های اخیر٬ سیاست خارجی حزب حاکم ترکیه را به باد انتقاد گرفت.

روزنامه های حریت٬ ینی چاغ و آیدینلک٬ بخش های مهمی از سخنان کمال کلیچدار اوغلو رهبر حزب جمهوری خلق٬ مرال آکشنر رهبر حزب خوب٬ تمل کاراملا اوغلو رهبر حزب سعادت و دوغو پرینچک رهبر حزب وطن را منتشر کردند که نکته مشترک همه آنها٬ این بود که معتقد بودند راستا سیاست خارجی کنونی ترکیه غلط است و حزب حاکم٬ الگوی دیپلماسی غلطی برای تاثیرگذاری بر تحولات منطقه و دنیا٬ طراحی نموده است.

البته لحن نقدها متفاوت بود. به عنوان مثال٬ کلیچدار اوغلو و آکشنر٬ کل سیاست خارجی تیم اردوغان را به چالش می کشند اما کاراملا اوغلو و پرینچک٬ نقدها خود را در قالب پیشنهاد٬ مطرح می نمایند. به عنوان مثال٬ دوغو پرینچک به شکل جدی٬ خواستار عادی سازی روابط ترکیه با سوریه و مصر است و فرایند کنونی را غلط می داند.

اما نقدها کلیچدار اوغلو٬ ساز را از پرده متفاوتی نواخته و ذهنیت و رویکرد دیپلماتیک و توان و اراده سیاسی تیم اردوغان را به چالش کشیده است. با آن که همه می دانند که خط مشی و راهنمایی سیاست خارجی ترکیه در دست اردوغان است و مولود چاووش اوغلو در مقام وزیر امور خارجه و رئیس دستگاه دیپلماسی نقش چندانی ندارد٬ اما رهبر بزرگترین حزب مخالف٬ معتقد است که حتی اردوغان نیز نقشی ندارد و خطوط اصلی سیاست ترکیه از سوی پوتین مشخص شده است.

پویایی یا بیش فعالی؟ مساله این است

در چند سال اخیر٬ ترکیه در بسیاری از پفراینده های منطقه ای وارد شده و کوشش نموده نقش بیشتری در معادلات سیاسی و موازنات خاورمیانه و دنیا ایفا نماید. گاهی دست به مداخله نظامی و حمله بدون مجوز می زند٬ گاهی تهدید می نماید و در مقاطعی هم٬ در حمایت از یک جناح از نیروی سیاسی یک کشور٬ به طرفیت علیه جناحی دیگر اقدام می نماید که نمونه آن را بارها در سوریه٬ تونس و مصر دیده ایم.

دستگاه دیپلماسی ترکیه در دوران احمد داوود اوغلو به پویایی و تحرک بیشتری دست یافت و نه تنها تعداد نمایندگی های دیپلماتیک ترکیه اعم از سفارت و کنسولگری در دنیا افزایش یافت٬ بلکه گفتمان تبدیل شدن ترکیه به قدرت منطقه ای و قدرت دنیای٬ موجب آن شد که ترکیه خود را وارد ماجراهای متعددی کند.

حالا این گفتمان به شکل و سیاقی دیگر ادامه پیدا نموده و ترکیه از سوریه و عراق و اقلیم کردستان گرفته تا بخش هایی از خلیج فارس٬ آسیای میانه و بخش قابل توجهی از آفریقا٬ وارد بازی شده است.

این در حالی است که نسبت معقولی بین میزان توان مالی ترکیه و معذوریات دیپلماتیک این کشور و خواسته های دیپلماتیک وجود ندارد. به عنوان مثال٬ یک تهدید آمریکا به اعمال تحریم مالی و وارد کردن شوک دلاری کافی است تا ترکیه در بعضی مقاطع٬ فتیله را پایین بکشد.

چه کسی از پوتین ناخشنود است؟

در چند سال اخیر٬ روابط سیاسی٬ دفاعی٬ امنیتی و مالی بین ترکیه و روسیه به اوج رسیده و به جرات می توان گفت سطح کنونی این رابطه در تاریخ جمهوری ترکیه٬ سابقه نداشته و از این نظر می توان آن را یک پارادوکس یا متناقض نما دانست. چرا؟ به این دلیل که اساساً ترکیه٬ قریب به هفتاد سال پیش٬ به خاطر نگرانی از قدرت وقت اتحاد جماهیر شوروی وارد ناتو شد و به عنوان یک متفق نزدیک آمریکا٬ زمینه آن را فراهم کرد که شوروی در یک گستره جغرافیایی خاص پشت نوار دریای سیاه بماند و نتواند در حوزه مدیترانه٬ نقش مهمی ایفا نماید.

اگر چه ترکیه و اتحاد جماهیر شوروی به شکل جدی وارد تنش و تخاصم نشدند اما به هر حال سنت سیاسی و دیپلماسی ترکیه بر اساس دوری از شرق و شوروی و نزدیک شدن به آمریکا و اروپا طراحی شد.

حزب جمهوری خلق به عنوان یک حزب سوسیال دموکرات و کمالیست که در سال 1923 میلادی توسط مصطفی کمال آتاترک تاسیس شده٬ همیشه ماموریت داشته که ترکیه را کنار آمریکا نگه دارد.

یکی از جوانب متناقض این قضیه٬ این است که این حزب از منظر مرام فکری و سیاسی چپ است اما تمایل دارد رو به آمریکا بچرخد و دل خوشی از اسلام گرایان ترکیه و منطقه نداشته است.

در دوران اقتدار حزب جمهوری خلق٬ اسلام گرایان و محافظه کاران همیشه به حاشیه رانده شدند و در خط سیاست خارجی٬ داخلی و لایه های امنیتی و دفاعی و ناتویی٬ ترکیه همیشه در کنار غرب ماند.

بنابراین بسیار طبیعی است که در شرایط فعلی٬ کمال کلیچدار اوغلو رهبر حزب جمهوری خلق٬ اردوغان و دولت او را به تبعیت از پوتین و نداشتن استقلال سیاسی٬ متهم کند. حزب جمهوری خلق به عنوان یک نهاد سیاسی اجتماعی کمالیستی٬ از این که ترکیه به روسیه و شرق نزدیک شود٬ ناخشنود است و همیشه نسبت به واکنش های تند آمریکا علیه ترکیه هشدار می دهد.

اردوغان و پوتین٬ بازی دوسویه

اگر چه کلیچدار اوغلو٬ در نقدها تند خود٬ اردوغان را به عنوان تابع محض توصیه های ولادیمیر پوتین قلمداد نموده اما واقعیت این است که در میدان عمل٬ اردوغان هیچگاه طوری رفتار ننموده که بتوان آن را مصداق فرار از آمریکا و پناه بردن به روسیه دانست.

اردوغان کوشش می نماید بر اساس مشی عمل گرایانه خود٬ از بعضی ظرفیت های روسیه بهره بگیرد و با توجه به این که اشتراکات شخصیتی بین خود و پوتین می بیند٬ توانسته حتی پس از بحران هایی همچون مورد هدف قرار دریافت هواپیمای جنگنده روسیه و کشته شدن سفیر روسیه در ترکیه٬ روز به روز روابط نزدیک تری با روسیه برقرار کند.

علاوه بر مسائل مالی مهمی همچون خط انتقال گاز روسیه به ترکیه و اروپا به نام ترک استریم و ظرفیت های تجاری٬ توریستی و انرژی هسته ای و تسلیحات موشکی٬ در حوزه سیاسی و امنیتی هم٬ ترکیه در میادین مهمی همچون سوریه و لیبی٬ از حمایت های روسیه برخوردار شده است و شواهد نشان می دهد که اگر اتفاق خاصی نیفتد و به یک باره اقدام غافلگیرنماینده ای از سوی تیم دونالد ترامپ علیه ترکیه روی ندهد٬ آنکارا و مسکو در این راستا به همراهی و همفکری ادامه خواهند داد و اردوغان نیز توجهی به نقدها احزاب مخالف نخواهد کرد.

گزارش از محمد علی دستمالی