بوشهری ها نوروز سفره هفت میم پهن می کردند - وبلاگ ماه موزیک

به گزارش وبلاگ ماه موزیک، خبرنگاران در بوشهر، ایران از دیرباز سرزمین جشن و سور و شادی بوده است؛ جشن هایی که در گاه و فصل خاصی همراه با آیین های متعدد و متنوعی اجرا می شدند و نویدبخش روزهای روشن و برکت و فروغ زندگی بوده اند. جشن نوروز از جمله اعیاد به جای مانده از روزگار جمشید است و همراه با آغاز فصل بهار، شادی و مهربانی را برای ایرانیان و آریایی ها به ارمغان می آورد.

عید نوروز همراه با رسوم مهرورزانه اش به دلیل اصالت و غنایی که داشت، پا به پای زمان و نسل ها از عهد باستان به امروز رسید تا هیچ گاه شکوه و ابهت تمدن و فرهنگ غنی نیاکان مان از خاطرها پاک نشوند و امروز این جشن بزرگ با همه متعلقات با کمی تغییر و تلفیق با مدرنیته در هر جای این کره خاکی که ایرانی ها حضور دارند و همچنین کشورهایی که روزی جزو ایران بودند، باشکوه برگزار می شود. برخی می گویند که جشن نوروز، بنیادهای شهرنشینی و فرهنگ مدنی را شکل داده است. کیوان پهلوان در دانشنامه هویت شناسی مردمان سرزمین نوروز در این باره نوشته است: وقتی ما به روایات دانشمندان سده های اولیه اسلامی نظر می کنیم؛ می بینیم بیشتر بنیادهای جامعه و فرهنگ شهرنشینی در نوروز بنا نهاده شده و قهرمان و پدیدآورنده این فرهنگ مدنی جمشید بوده است.

با توجه به این که ایران اقوام مختلفی را در خود جای داده است، در هر منطقه، عید نوروز با آداب و رسوم خاصی اجرا می شود. این جشن بزرگ در استان بوشهر نیز در کنار اشتراکاتی که با دیگر نقاط دارد، با آیین های جنوبی نیز همراه و دمساز است.

الهه غریب زاده، نویسنده کتاب میراث جلوه ای از تاریخ درباره جشن های نوروز در استان بوشهر به خبرنگار ایبنا گفت: نوروز در فرهنگ و باور ایرانیان از دیر باز جایگاه خاصی داشته است و میراثی جاودان از تمدن آریایی را در اذهان، اسناد و کتاب ها ماندگار کرده است؛ به عبارت دیگر، شکوه میراث ناملموس ایرانی را می توان در جشن نوروز شاهد بود. در ادبیات فارسی نیز جشن نوروز را مانند بسیاری دیگر از آیین ها، رسم ها، فرهنگ ها و تمدن ها به نخستین پادشاهان نسبت می دهند. شاعران و نویسندگان قرن چهارم و پنجم هجری چون فردوسی، منوچهری، عنصری و بسیاری دیگر از منابع تاریخی و اسطوره ای پیش از اسلام، نوروز

درگذشته در بوشهر علاوه بر سفره هفت سین، سفره هفت میم نیز گسترده می شد؛ هفت میم نوروزی بوشهری ها شامل ماهی، میگو، مرغ، مربا، مسقطی، ماست و میوه و... بوده که امروزه این رسم کاملا منسوخ شده است

و برگزاری جشن نوروز را از زمان پادشاهی جمشید می دانند.

وی ادامه داد: در روزگار ما عید نوروز در سیزدهمین روز سال نو خاتمه می گیرد. در این روز خانه را جارو نمی کنند؛ مردم از خانه هایشان خارج می شوند و اگر خانه از ساکنان آن کاملا خالی نشود، سال نو، نوعی بدبختی به همراه می آورد. در حقیقت روز سیزده نوروز را جشن واقعی بهار یا روز طبیعت می نامند.

غریب زاده به شاخص ترین آداب و رسوم عید نوروز در عهد باستان اشاره و توضیح داد: پخت غذاها و شیرینی ها، بازی های بومی و محلی از قبیل هفت سین نوروزی، مراسم کوسه برنشین یا بهارجشن، میرنوروزی، بار عام نوروزی، جشن و مراسم آب پاشی سیزده به در و گره زدن سبزه ازجمله مهم ترین رسوم نوروزی است. خوشبختانه امروزه نیز آداب و رسوم این کهن سنت در جای جای ایران اجرا می شود و به شکلی زیبنده در روح و کالبد مردم این سرزمین عجین شده است. شور و حال مردم از روزهای قبل از آغاز نوروز و آغاز بهار ستودنی و بی بدیل است. البته در دو سال اخیر که ویروس مرموز کرونا شیوع پیدا کرده، بسیار از آیین های نوروزی را متاثر خود قرار داده؛ اما باز هم مردم پُرشور، سفره های هفت سین را می چینند و این آئین را پاس می دارند.

این آئین پژوه درباره آداب و رسوم عید ملی نوروز در استان بوشهر نیز توضیح داد: قطعا عید نوروز در بوشهر نیز به همان سبک و سیاقی برگزار می شود که در کشور دیده می شود؛ اما یک سری آیین های بومی هم در این منطقه وجود دارد که هنگام نوروز اجرا می شوند؛ ازجمله پخت نان ها و شیرینی های مخصوص مثل قراپیچ، بیب گلی و... در مجموع، خرید لباس نو، خانه تکانی، زیارت اهل قبور، دید و بازدید ها و مهمان نوازی، دادن عیدی، خرید هدایا و گل های بومی منطقه مانند مَروَرشک ازجمله آیین های نوروزی در استان بوشهر است.

غریب زاده به پهن شدن سفره هفت میم در بوشهر کهن، همزمان با نوروز اشاره کرد و افزود: درگذشته در بوشهر علاوه بر سفره هفت سین، سفره هفت میم نیز گسترده می شد؛ هفت میم نوروزی بوشهری ها شامل ماهی، میگو، مرغ، مربا، مسقطی، ماست و میوه و... بوده که امروزه این رسم کاملا منسوخ شده است؛ البته در آن زمان آیین های منحصربه فردی همچون اهدای شیرینی های خانگی مثل نون شیرینی، بادام سوخته، سوهان، قراپیچ، بیب گلی و نون پنجره ای به عنوان عیدی در کنار سکه های تک قرانی و تک تومانی به دلاک ها، حمامی ها و ... از سوی متمولان شهر، ریشه در دوره ساسانیان دارد.

نویسنده کتاب میراث جلوه ای از تاریخ بیان نمود: عمده آیین هایی که همزمان

بخشی از آداب و رسوم پیشواز ماه مبارک رمضان در بوشهر از نیمه شعبان آغاز می شود. ازجمله این مراسم می توان به آیین نیمه برات اشاره کرد؛ بنابراین مردم بوشهر همگام با آماده شدن برای جشن نوروز، علاوه بر چهارشنبه سوری، رسم نیمه براتی را به جا آورده و در خاتمه تعطیلات بهاری؛ رمضان خود را آغاز می کنند

با عید نوروز در بوشهر اجرا می شود، همان آیین هایی هستند که در سطح ملی برگزار می شوند که نشان از اصالت و گستره فرهنگی نوروز دارد که بدین شکل ماهیت و حقیقت آن در پهنه این سرزمین به نسبت مساوی بسط پیدا کرده است. متاسفانه برخی از پژوهشگران در حوزه آیین های نوروزی در برخی نقاط تاریخ سازی می کنند که این مساله به تحریف این جشن باشکوه منجر خواهد شد. این در حالی است که در حوزه آیین های ملی و مذهبی، بایستی با علم و تفحص گام برداریم تا به ساختار و ماهیت این آیین ها خدشه ای وارد نشود.

غریب زاده با تاکید بر این که بوشهر در زمینه آیین های بهاریه، آئین خاصی ندارد، تنها چند آئین هستند که با نقاط دیگر وجه تمایز دارند، توضیح داد: عید مردگان یا عید تَهلو یا عید تَلخکی ازجمله رسومی است که در استان بوشهر همزمان با عید نوروز برگزار می شود. البته در سال های اخیر این رسم کمرنگ تر شده است. این مجلس برعکس مراسم دیگر به طور مختصر تشکیل می شود. معمولا در بوشهر هر فردی که از دنیا می رود، پس از برگزاری مراسم فاتحه، هفت، چهلم و سالگرد در عید آینده نیز مجلس دیگری برای وی برگزار می کنند که به عید تَهلو یا عید تلخ معروف است؛ یعنی عیدی که برای خانواده متوفی در آن سال به تلخی می گذرد.

وی ادامه داد: برگزاری مجلس عید تَهلو برای هر خانواده ای که عزیزی را از دست داده، در گذشته الزامی بود و امروز هم برگزار می شود اما به شکل محدودتری. در این منطقه، اگر کسی یک روز بعد از عید و حتی در عصر همان روز درگذرد، در عید سال آینده برای او مجلس عیدی می گیرند. چنانچه مرگ درگذشته دو روز قبل از عید باشد، با گذشت دو روز دیگر که عید فرا می رسد، به برگزاری مجلس عید تهلو اقدام می کنند و از اینکه هنوز هفته و چهلم او نرسیده است، هیچ اشکالی در کار نمی بینند.

غریب زاده در بخش بعدی توضیحات خود به همزمانی ماه شعبان با عید نوروز اشاره کرد و گفت: بخشی از آداب و رسوم پیشواز ماه مبارک رمضان در بوشهر از نیمه شعبان آغاز می شود. ازجمله این مراسم می توان به آیین نیمه برات اشاره کرد؛ بنابراین مردم بوشهر همگام با آماده شدن برای جشن نوروز، علاوه بر چهارشنبه سوری، رسم نیمه براتی را به جا آورده و در خاتمه تعطیلات بهاری؛ رمضان خود را آغاز می کنند.

این کارشناس حوزه میراث فرهنگی ناملموس استان بوشهر یادآور شد: قرن چهاردهم، قرنی پر از فراز و نشیب از منظر تاریخی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی بود. حال ما در آغاز قرن پانزدهم به لحاظ گذار فرهنگی با پدیده کمرنگ شدن سنت ها روبرو هستیم، آداب و رسومی که جای در دل نسل های پیشین داشتند و در این بازه زمانی جای خود را به مدرنیته به ویژه در نسل های جوان تر داده است، از نظر سیاسی تحول انقلاب اسلامی و خاتمه یافتن دوران 2500 ساله شاهنشاهی و به لحاظ اجتماعی به ویژه در حوزه زنان، حضور گسترده زنان به خصوص در نیم قرن اخیر را در ایران شاهد بودیم.

منبع: ایبنا - خبرگزاری کتاب ایران